اندازه‏ گیری دمای غلات و حبوبات در انبار 2681

2681

اندازه‏ گیری دمای غلات و حبوبات در انبار

تجدید نظر اول

چاپ دوم

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران که بر طبق قانون میتواند استاندارد رسمی فرآورده‏ها را تعیین و تدوین و اجرای آنها را با کسب موافقت شورایعالی استاندارد اجباری اعلام نماید. وظایف و هدفهای موسسه عبارتست از:

(تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقیقات بمنظور تدوین استاندارد بالا بردن کیفیت کالاهای داخلی، کمک به بهبود روشهای تولید و افزایش کارائی صنایع در جهت خودکفائی کشور - ترویج استانداردهای ملی – نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری – کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استانداردهای اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب بمنظور فراهم نمودن امکانات رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین المللی کنترل کیفی کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری بمنظور حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان – مطالعه و تحقیق درباره روشهای تولید، نگهداری، بسته بندی و ترابری کالاهای مختلف – ترویج سیستم متریک و کالیبراسیون وسایل سنجش – آزمایش و تطبیق نمونه کالاها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه ای و صدور گواهینامه های لازم).

موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد میباشد و لذا در اجرای وظایف خود هم از آخرین پیشرفتهای علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده مینماید و هم شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور را مورد توجه قرار میدهد.

اجرای استانداردهای ملی ایران بنفع تمام مردم و اقتصاد کشور است و باعث افزایش صادرات و فروش داخلی و تأمین ایمنی و بهداشت مصرف کنندگان و صرفه جوئی در وقت و هزینه‏ها و در نتیجه موجب افزایش درآمد ملی و رفاه عمومی و کاهش قیمتها میشود.

فهرست مطالب

آئین کار اندازه  گیری دمای غلات و حبوبات در انبار

مقدمه

هدف و دامنه کاربرد

تعاریف و اصطلاحات

اصول کار

وسایل لازم

روش اندازه  گیری

ثبت دما

بسمه تعالی

پیش گفتار

استاندارد آئین کار اندازه  گیری دمای غلات و حبوبات در انبار که نخستین بار در سال  1365تهیه گردید براساس پیشنهادهای رسیده و بررسی و تائید کمیسیون فنی غلات برای اولین بار مورد تجدید نظر قرار گرفت و در دویست و سی و هفتمین جلسه کمیته ملی استاندارد کشاورزی و غذایی مورخ  77/9/23تصویب شد، اینک باستناد بند  1ماده  3قانون اصلاحی قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه  1371بعنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می  گردد.

برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در  زمینه صنایع و علوم  ، استانداردهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد  توجه واقع خواهد شد.

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده نمود.

در تهیه و تدوین این استاندارد سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی المقدور بین این استاندارد و استاندارد کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی  ایجاد شود.

لذا با بررسی  امکانات و مهارتهای موجود  واجرای آزمایشهای لازم این استاندارد با استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است :

آئین کار اندازه  گیری دمای غلات و حبوبات در انبار

مقدمه

هنگام انباشتن غلات و حبوبات داخل انبار و سیلو فعل و انفعالات فیزیولوژیکی صورت می  گیرد که همراه با ایجاد حرارت می  باشد. در اثر ایجاد  حرارت دمای دانه  های انبار شده بالا رفته و ممکن است به حدی افزایش یابد که موجب فساد دانه شده و از نقطه نظر اقتصادی  ، تکنولوژیکی و خواص غذایی دانه  آسیب زیادی می  بیند. از این جهت لازم و ضروری است که بطور مرتب و در نقاط مختلف سیلو دما را مشخص و اندازه  گیری نمود بطوریکه بتوان کمترین افزایش دما را در هر نقطه  ای از سیلو و در هر زمانی که لازم باشد تعیین کرد و در صورت لزوم بموقع اقدام مقتضی جهت جلوگیری از فساد بعمل آورد. از جمله اقدامات مهم در این زمینه تهویه و سرد کردن می  باشد، زیرا تدابیر اخیر در بیشتر موارد از اثرات زیان بخش جلوگیری می  کند.

در  انبارهای فله چنین آسیبی غالبأ  در مراحل اولیه در یک نقطه اتفاق می  افتد و فقط روی مقدار کمی از دانه  های انبارشده اثر می‏گذارد. ولی چنین آسیبی گرچه در مراحل اولیه در یک نقطه است  ، اگر در لحظه ایجاد مشخص نشود، احتمال دارد به سایر نواحی انبار دانه  ها نیز گسترش یابد. نتایج  هرگونه افزایش دما حتی اگر در یک نقطه باشد همیشه جدی است زیرا ممکن است منجر به کاهش قیمت  و یا غیر قابل فروش شدن کل دانه  ها به علت وجود دانه  های آسیب دیده گردد.

بدلیل افزایش نیاز برای دانه  های با کیفیت خوب و طولانی بودن مراحل انبار کردن بصورت فله  ، بررسی مکرر دمای دانه  ها دارای اهمیت زیادی است . بکار بردن وسایل سنجش دما با تعداد زیادی از  نقاط اندازه  گیری  روش مناسبی برای این منظور می  باشد. همچنین تجهیزات دماسنجی برای سردکردن صحیح توسط تهویه ضرورت دارد. این نوع سردکردن  را می  توان با بکاربردن  مراحل متوالی  5 تا   7 درجه سلسیوس بطور اقتصادی در مناطق  سرد انجام داد. در صفر درجه سلسیوس فعالیت فیزیولوژیکی دانه بسیار ناچیز می  شود حتی اگر مقدار رطوبت نزدیک به حداکثری باشد که مورد قبول مجامع بین  المللی قرار گرفته است

1ـ هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این آئین کار تعیین روش مناسب جهت اندازه  گیری دمای غلات و حبوبات طی مدت ذخیره آنها در سیلو و انبارهای فله دیگر می  باشد.

2ـ تعاریف و اصطلاحات

در این استاندارد واژه  ها و اصطلاحات با تعاریف زیر بکار برده می  شوند.

2ـ1ـ دانه : عبارت است از دانه  های غلات و یا حبوبات

2ـ2ـ انبار فله : انبار وسیعی است که در آن دانه  ها به مقدار زیاد به صورت دسته بندی نشده انبار گردیده است .

2ـ- 3سیلو: محلی برای نگهداری دانه  ها است که می  تواند در اشکال و حجمهای مختلف و از مصالح گوناگون ساخته شود که از چند کندو تشکیل می  گردد.

2ـ 4ـ کندو: معمولا مخزن استوانه  ای یا چند ضلعی برای نگهداری آرد می  باشد.

3ـ اصول کار

به منظور تعیین دما یک سری وسایل اندازه  گیری حرارت را در نقاط مختلف غلات و حبوبات موجود در سیلو قرار می  دهند که بتواند هر نوع نوسان دما را مشخص نماید و یا نمایش دهد.

4ـ وسایل لازم

نوع وسایل و ترتیب نصب و قرار گرفتن آنها باید متناسب با اندازه و شکل سیلو یا انبار باشد بعنوان مثال بکار ببرید:

ـ وسایل قابل حمل برای انبارهای کم ظرفیت

ـ وسایل نیمه ثابت یا قابل برداشتن برای انبارهای افقی که عبارتند از انبارهای کم عمق با کف وسیع

ـ وسایل ثابت و دائمی برای سیلوهای عمودی

وسایل اندازه  گیری دمای سیلوها و انبارها باید از قسمتهای زیر تشکیل گردد:

4ـ1ـ میله  های دماسنج :مرکب است از یک یا چند میله متشکل از یک لوله سخت  و یا کابل قابل انعطاف (بند 4ـ1ـ1) به تعداد یک یا بیشتر از وسائل حساس به حرارت (بند 4ـ1ـ2) و هادی  های خروجی مربوطه که داخل لوله یا کابل قرار دارند.زمانیکه میله در توده دانه فرو برده می  شود رسیدن به حرارت ثابت برای قرائت نبایستی از  3دقیقه تجاوز کند. مواد مورد استفاده برای ساختن تجهیزات حرارت سنج باید در برابر مواد آفت زدا و خسارات ناشی از جوندگان مقاوم باشند.

در مورد سیلوهای کم عمق که بوسیله دستگاه تمیز کننده  تخلیه می  شوند بایستی مجهز به دماسنج قابل پیاده کردن باشند.

یادآوری : کابلهای قابل انعطاف که در سیلوهای قائم آویزان هستند باید  به کف سیلو متصل باشند تا هنگام  بارگیری کنده نشوند.

4ـ1ـ1ـ لوله  های سخت یا کابلهای قابل  انعطاف : با طول و قطر مناسب ساخته شده از فیبر شیشه  ای 2، فلز و یا سایر مواد مناسب که بویژه برای سیلوهای قائم دارای چنان استحکام و سختی است که در برابر نیروهای زیاد کششی و فشار هنگام بارگیری  و تخلیه مقاومت کافی دارد.

یادآوری ـ نیروهای وارده بر لوله  ها یا کابلها با قطر آنها و عمق فرورفتن آنها در دانه  ها و حرکت دانه  ها هنگام بارگیری و تخلیه افزایش می  یابد. حداکثر نیروهای کششی تا  50کیلو نیوتن می  رسد.

کم شدن قطر آنها، از نیروی وارده به نقاط اتصال می  کاهد و تجهیزات مربوط به اتصال را ساده  تر می  کند و برعکس افزایش قطر نیاز به  استحکام  زیادتر دارد که بویژه هر چه عمق سیلو افزایش یابد به مقدار و اهمیت آن افزوده می  شود.

4ـ1ـ2ـ قسمت حساس در برابر حرارت : این قسمت از دستگاه دماسنج که از ترموکوپل 3 یا ترمیستور4 و یا از دماسنج نوع مقاومتی 5 و یا هر وسیله الکتریکی دیگری که در برابر حرارت حساس می  باشد تشکیل شده است و می  تواند تغییرات درجه حرارت را در فاصله پایین  ترین دمای محیطی محل تا  70درجه سلسیوس با حساسیت 0/5 ± درجه سلسیوس سنجش نماید.

4ـ2ـ صفحه اندازه  گیری دما:

صفحه اندازه  گیری  دما که ممکن است با  وسیله ثبات تکمیل شده باشد بستگی به اندازه سیلو و تاسیسات آن دارد. برای سیلوها و تاسیسات کوچک دستگاه قرائت از یک وسیله اندازه  گیری الکتریکی و الکترونیکی مدرج  به درجات سلسیوس تشکیل گردیده که مقدار دما را نشان می  دهد  و متصل به یک میله دماسنج می  باشد که در توده دانه  ها فرو می  رود و دمای آن نقطه را نشان می  دهد. در تاسیسات و سیلوهای بزرگ یک اطاق کنترل درنظر گرفته می  شود که در آن وسایل لازم برای سنجش و ثبت دما تعبیه شده است . این اطاق ممکن است مجهز به وسایل پیچیده  تر زیر باشد:

ـ یک نشان دهنده عددی برای قرائت دستی با خودکار و ثبت دماهای حرارتی

ـ یک نشان دهنده تغییرات  که نوسانات دما را نسبت به حرارت مورد نظر تنظیم شده 6 نشان می  دهد.

ـ وسیله کنترل تنظیم قبلی که هنگامیکه افزایش حرارت به بالای آن مقدار برسد بطور خودکار فعال می  شود و آژیر قابل دیدن یا شنیدن ایجاد می  کند و احتمالا دستگاه تهویه را روشن می  کند.

ـ صفحه سینوپتیک (نشان دهنده ویژگیهای جوی ) برای سیلو و بخشهای مختلف آن

ـ کنترل دمای خودکار که طبق برنامه از پیش معین شده (مثلا هر 6، 12یا  24ساعت ) تغییرات اندازه  گیری دما را در نقاط مورد اندازه  گیری روی کاغذ چاپ می  کند.

4ـ3ـ وسایل اندازه  گیری دما( برای سیلوهای دارای دستگاه تهویه ):

که در محل ورود هوای دستگاه تهویه قرار می  گیرد تا دمای آن را اندازه بگیرد.

5ـ روش اندازه  گیری

5ـ1ـ جانمایی دستگاه : بدلیل انتشار حرارتی کم دانه  های انبار شده و لزوم داشتن نقاط اندازه  گیری که بقدر کافی به همدیگر نزدیک باشند تا بتوان تغییرات دما را در زمان کوتاه در نقاط ایجاد اندازه گرفت بایستی فاصله نقاط اندازه  گیری از یکدیگر در هر مسیری بیش از  3متر نباشد. اگر بدلائل اقتصادی یا دلایل دیگر، اندازه  گیریها در فواصل بیش از  3متر انجام گیرد این مطلب باید در ثبت  های حرارتی یادداشت شود.

برای سیلوهای افقی نقاط اندازه  گیری فوقانی بایستی  1تا  2متر زیر سطح دانه  ها باشد و ضرورت دارد که چند میله یا کابل در هر سطح  سیلو بطور متقارن قرار گرفته باشد.

یادآوری - در سیلوهایی که ارتفاع آنها محدود است ممکن است اندازه  گیری دما در  0/3متر زیر سطح  دانه  ها، 0/5 متر بالای کف آنها و در وسط این نقاط کفایت نماید.

برای سیلوهای قائم نقاط اندازه  گیری باید در طول میله یا کابل  های قائم در فواصل منظم و در نزدیکی دیوارها و سر و کف آن باشد.

همچنین باید یک میله یا کابل در محور تقارن انبار وجود داشته باشد.

5ـ2ـ قرائت دما:

5ـ2ـ1ـ بسامد قرائتها: اگر دانه  ها در شرایط نامناسب (دما و رطوبت بالا) انبار شده باشند قرائت دما در نقاط اندازه  گیری  در توده دانه  های انبار شده در فواصل زمانی مکرر مثلا هر  24ساعت یکبار انجام گردد( در شرایط مناسب انبارکردن دانه  های خشک و سرد، بسامد قرائت ممکن است کاهش داده شود مثلا یکبار در هفته ) افراد مسئول تجهیزات سیلو بایستی متناسب با نوع محصول انبار کردنی  ، مقدار رطوبت فراورده  ،فصل سال  ، درجه آلودگی فراورده به حشرات  ، بسامد قرائت دما را مشخص کنند.

5ـ2ـ2ـ وسایل ویژه برای سیلوهای تهویه دار: قرائت و ثبت دما در نقاط مختلف اندازه  گیری  در توده دانه  های انبار شده بروشهای زیر انجام می  گیرد. اگر تهویه  قطع شده باشد قرائت دمای اولیه را اندازه بگیرید و سپس دانه  ها را متناسب با ارتفاع سیلو به مدت   30تا  45 دقیقه تهویه کنید. دمای هوای تهویه را در محل ورود آن اندازه بگیرید.

یادآوری 1ـ در این مرحله کوتاه تهویه  ، هوای هر نقطه  ایی که احتمالا گرم باشد، جابجا گردیده و میله در در بالای آن محل گرم می  کند.

پس از تهویه یک قرائت دمای ثانویه انجام دهید و در صورت لزوم مقدار بدست آمده را با در نظر گرفتن دمای هوای تهویه تصحیح کنید.اگر نتیجه بدست آمده  بین قرائت دمای اول  و دوم در حدود  5درجه سلسیوس یا بیشتر باشد دلیل بر احتمال وجود نقطه داغ و بیم ایجاد خسارت می  باشد. تدارکات لازم (خدمات نگهداری و ذخایر وسایل یدکی ) باید فراهم شده باشد، تا هرگز قطع عمل میله  های حرارتی فوقانی بیش از مدت 24 ساعت پیش نیاید.

یادآوری 2ـ با توجه به گرد و غبار موجود در سیلو در صورتیکه سطح میله  های حساس به حرارت به قشری از رسوبات آغشته گردند، در صورت لزوم هر چند وقت یکبار به نظافت آنها اقدام نموده تا حساسیت دماسنج در حد مطلوب باقی بماند.

6ـ ثبت دما

ثبت دما باید شامل دستگاه بکار برده شده  ، دماهای ثبت شده در نقاط مختلف اندازه  گیری  و زمانهایی را که در آن دماها اندازه  گیری شده  اند،باشد.

همچنین کلیه کارهایی که در این استاندارد مشخص نشده و توسط متصدی دستگاه انجام گردیده و همچنین جزییات حوادثی که ممکن است روی قرائتها اثر داشته باشد بایستی ثبت شود و در صورت لزوم این ثبت باید شامل کلیه اطلاعات مربوط به سیلوی مورد بحث و نوع فرآورده انبار شده باشد.