نگهداری و انبار کردن میوه انار

نگهـداری و انبـار کردن میـوه انار

انار یکی از با ارزش ترین محصولات باغی دنیا است که موطن آن ایران بوده و در سطح بسیار وسیع کاشته شده است. علی رغم سطح وسیع باغات انار در کشور و بومی و سازگار بودن این محصول با شرایط مختلف آب و هوایی ایران متاسفانه تحقیقات چندانی بر روی آن انجام نشده است، به همین دلیل یافته های تحقیقاتی کاربردی قابل توصیه اندک است.

واضح است که یکی از روش های اصلی به منظور نگهداری و انبار کردن محصول انار  پس از برداشت انار، کاهش دادن خسارت های مکانیکی مانند خراشیدگی پوست ، کوفتگی ها، شکافته شدن، فشرده شدن و غیره ،از طریق دقت در حمل و نقل است. یک روش دیگر به منظور افزایش عمر تجاری انار ، بهینه کردن شرایط است که با این روش می توان خصوصیات کیفی میوه را حفظ کرد.

دما

مطالعات اخیر ثابت کرده است که دما مهم ترین فاکتور در کنترل فعالیت های تنفسی، تعریق و توسعه پاتوژن های میکروبی است. یک پیش تیمار سریع برای سردخانه استفاده از هوای فشرده است که یکی از آسان ترین روش ها به منظور افزایش عمر تجاری انار است.

دما بایستی در حدود دمای ۵ درجه سانتی گراد باشد تا در طول ۲ تا ۳ ماه انبارداری از ایجاد نابسامانی های فیزیولوژیک جلوگیری شود. طی پژوهشی که جیل و همکاران در سال ۱۹۹۶ داشتند به این نتیجه رسیدند که عمر انبارداری انار در دمای بین صفر درجه و ۱۰ درجه سانتیگراد بین ۲ هفته تا هفت ماه است که وابسته به نوع رقم است..

اندازه سیب  در ماندگاری و نحوه نگهداری آن  موثر است هر چه سیب  کوچک تر باشد مدت ماندگاری آن بیشتر و  نگهداری آن  راحت تر. البته نگهداری سیب های ریز مرقوم به صرفه نبوده و سیب هایی با اندازه بزرگتر از حد معمول برای مدت کمتری سالم می مانند. معمولاً سیب ها با اندازه متوسط و طبیعی با قطر حدود 75 – 55 میلیمتر را در سردخانه نکهداری می نمایند.  ،میوه ها بایستی به آرامی پاکت شده و در صورت سالم و تمیز بودن،در رطوبت نسبی حدود 90 تا 95% درصد نگهداری شوند.

رطوبت نسبی

فاکتور دیگری است که در درجه دوم اهمیت قرار دارد. نکته ی اصلی در رابطه با رطوبت نسبی کاهش در فشار بخار یا تفاوت بین رطوبت نسبی دو محیط است. دما و رطوبت نسبی به صورت تنگاتنگی با یکدیگر مرتبطند  رطوبت محیط نگهداری میوه از اهمیت خاصی برخوردار است،میوه هایی که به مدت نسبتا طولانی و بیشتر از چند هفته در انبار سردخانه نگهداری می شوند، به تدریج رطوبت خود را از دست داده و پوست آن ها چروکیده می شود. در انبار های قدیمی برفک تولید شده بر روی لوله های آب سرد داخل انبار نشان دهنده رطوبت خارج شده از میوه ها می باشد.  ممکن است تصور شود که آب متابولیک،یعنی آبی که در اثر تنفس  در درون میوه به وجود آید کفاف آب خارج شده از میوه در اثر تعریق را بدهد، اما بخصوص در ارقام حساس چنین نیست و همواره مقدار آب خارج شده از میوه بیشتر از میزان تولیدی آن در داخل میوه می باشد.

به منظور ایجاد چنین تعادلی، لازم است میزان رطوبت محیط سردخانه متناسب با نیاز هر رقم میوه تغییر داده و ثابت نگه داشته شود. همانند عامل حرارت، ارقام مختلف میوه حساسیت های  متفاوتی در مقابل رطوبت محیط نشان می دهند. به عنوان مثال رقم سیب زرد لبنانی ( گلدان دلیشز) و گلابی بوره هادری به این مسئله بسیار حساسند و پوست آن ها چروکیده می شود.

اصولا میوه هایی که نارس و سبز برداشت شده باشند بیشتر دچار این حالت می گردند. برای اکثر میوه جات ، رطوبت نسبی ۸۵ تا ۹۵ درصد در درون انبار مناسب می باشد .

به دلیل اینکه ظرفیت نگهداری رطوبت با دما تغییر می کند در بعضی مواقع جدا کردن اثرات این دو عامل مشکل است. کاهش آب در رطوبت نسبی کم، سریع و در رطوبت نسبی بالا آهسته است. بخار آب در رطوبت نسبی کم به آسانی از درون میوه به هوای خشک اطراف آن منتقل می شود. در تحقیقاتی که در طول چند دهه اخیر بر روی انبارداری انجام گرفته است اکثرا به بررسی تیمارهای فیزیکی جدید به منظور افزایش عمر تجاری پرداخته شده است.

این تیمارها بایستی بتوانند کیفیت اولیه ی میوه را حفظ کرده و از طریق ممانعت از توسعه قارچی و جلوگیری از کاهش خصوصیات کیفی از قبیل رنگ، طعم و بافت و حفظ خصوصیات تغذیه ای مانند ویتامین ها، آنتی اکسیدانت ها، عوامل تقویت کننده ی سلامتی و غیره باعث افزایش عمر تجاری انار شوند.

این تیمارها شرایط محیطی انبارداری انار را تعدیل کرده و بر روی فیزیولوژیکی و بیوشیمی و توسعه ی میکروارگانیزم های آلوده کننده ی سطح میوه تاثیر گذارند.

به علاوه استفاده از تیمارهای حرارتی جهت التیام دهی میوه و گرم کردن متناوب در طول دوره انبارداری در سردخانه به منظور جلوگیری از توسعه قارچی و نابسامانی های فیزیولوژیکی که می توان به عنوان یک پیامد انبارداری در دمای زیر ۵ درجه سانتی گراد تلقی شود، اغلب بررسی شده است.

گزارش شده است که در طول انبارداری پس از برداشت انار در دمای زیر ۵ درجه سانتی گراد ، خسارت سرمازدگی با علائمی شامل فرورفتگی بافت و قهوه ای شدت پوست میوه ظاهر می شود. می توان از این خسارت سرما از طریق نگهداری انار در اتمسفر با ۲ تا ۴ درصد اکسیژن و دمای بین ۲ و ۶ درجه سانتی گراد جلوگیری کرده و دوره انبارمانی و کیفیت شرینک کردن باعث افزایش عمر انبارمانی انار در هر انبار معمولی و انبار با دمای کم شده، و بیشترین عمر انبارمانی ۱۲ هفته بوده است.

واکس زنی میوه برای انبارکردن محصول انار

میوه علاوه بر شرایط انبار تیمارهای قبل از انبار مخصوصی در طولانی کردن عمر انبار میوه ها مهم هستند. یکی از این تیمارهای قبل از انبار که خیلی رایج شده پوشش دادن با واکس است به طوری که لایه نازکی از روغن ، واکس و یا مواردی دیگر بر روی سطح میوه ها بکار می رود. اولین کار گزارش شده توسط منگنس و دیل مربوط به ایالات متحد آمریکا است.

تولید کنندگان سیب در شمال غربی آمریکا به کمک برس میوه های سیب را با مخلوطی از روغن معدنی و پارافین جامد پوشی می دادند دریافت که واکس زنی پژمردگی را کاهش می داد و میوه را در یک حالت خوب نگه می دارد.

انبار با اتمسفر کنترل شده برای انبار کردن محصول انار

انبار با اتمسفر کنترل شده به طور گسترده ای برای انواعی از میوه ها و سبزی های تازه استفاده می شود. در کشورهایی نظیر مکزیک نیز به علت طولانی بودن فصل برداشت و امکانات محدود، محصولات به مدت طولانی قابل نگهداری نمی باشند، از انبار با اتمسفر کنترل شده ، استفاده می شود.

در غالب مطالعات بیوشیمی، فیزیولوژی و تکنولوژی، انبار با اتمسفر کنترل شده هنوز به طور کامل شناخته نشده است، علی رغم اثرات واقعی که مقادیر و را در اتمسفر محصولات تغییر می دهد ، فاکتورهایی نظیر گونه ای محصول ، رقم محصول ، غلظت گازها در انبار، دمای محصول، رسیدگی محصول در زمان برداشت درجه رسیدگی میوه های کلیما کتریک، شرایط رشد قابل برداشت و وجود اتیلن در انبار، در این امر موثر می باشند.

لازم به ذکر است که شرایط مطلوب انبار، با توجه به پیشرفت تکنولوژی کنترل مقدار گازهای اتمسفر انبار، تغییر کرده است. انبار با اتمسفر کنترل شده عمدتا برای سیب به کار می رود ، اما مطالعات سایر میوه ها و سبزی ها و همچنین حمل و نگهداری محصولات مختلف در شرایط اتمسفر کنترل شده کاربرد وسیع تر آن را نشان می دهد که برای دامنه وسیعی از گل ها، میوه ها و سبزی ها ، مفید می باشد.

 اما تکنولوژی پر هزینه این روش، کاربرد آن را به موارد تجاری محدود می سازد. در عین حال با پیشرفت تکنولوژی کنترل کننده و کاهش هزینه ها، از این روش برای محدود وسیعی از محصولات استفاده می شود. تحقیقات اندکی بر روی انبار با اتمسفر کنترل شده در رابطه با میوه انار انجام شده است اما همین تحقیقات نشان می دهد که این انبارها در گسترش قهوه ای شدن سطحی به نام سوختگی پوستی موثر می باشد.

بیشترین اثر کنترل کننده روی رقم واندرفول دیر برداشت شده در شرایط ۲ درصد اکسیژن در ۲ درجه سانتی گراد بود. اما این تیمار سبب تجمع اتانول گردید که بدی طعم را به دنبال داشت اما زمانی که میوه به دمای ۲۰ درجه سانتی گراد منتقل شد مشکل اتانول و بدی طعم برطرف گردید.                         پایان

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ